Uzyskanie tytułu biegłego rewidenta

Praca biegłego rewidenta polega na weryfikowaniu i potwierdzaniu, że informacje finansowe wynikające z ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości różnych firm i organizacji są prawdziwe i w sposób rzetelny oddają kondycję firmy. Ma on uprawnienia m.in. do wykonywania badania sprawozdań finansowych. Droga do uzyskania tego tytułu jest trudna - trzeba zdać szereg egzaminów. Po uzyskaniu uprawnień biegły rewident musi stale podnosić kwalifikacje zawodowe.

Zawód biegłego rewidenta polega na wykonywaniu czynności rewizji finansowej. Stanowi o tym art. 3 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, dalej ustawy o biegłych rewidentach. Przez czynności rewizji finansowej rozumie się badanie, przeglądy sprawozdań finansowych lub inne usługi poświadczające, o których mowa w odrębnych przepisach lub standardach rewizji finansowej (art. 2 pkt 2 tej ustawy).

Biegły rewident może wykonywać zawód jako:

1) osoba fizyczna prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek,

2) wspólnik podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, o którym mowa w art. 47 pkt 2 i 3 ustawy o biegłych rewidentach,

3) osoba pozostająca w stosunku pracy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, o którym mowa w art. 47 ustawy,

4) osoba, która zawarła umowę cywilnoprawną z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, o którym mowa w art. 47 ustawy.

W przypadkach, o których mowa w pkt 2-4, biegły rewident wykonuje zawód w imieniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych.

Wpis do rejestru biegłych

Biegłym rewidentem jest osoba wpisana do rejestru biegłych rewidentów. Do rejestru tego może być wpisana osoba fizyczna, która:

1) korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych,

2) ma nieposzlakowaną opinię i swoim dotychczasowym postępowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu biegłego rewidenta,

3) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,

4) ukończyła studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznawane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne i włada językiem polskim w mowie i piśmie,

5) odbyła:

a) roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej oraz co najmniej 2-letnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie UE pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie UE albo

b) 3-letnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie UE pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie UE

- przy czym spełnienie tych warunków zostało stwierdzone przez Komisję Egzaminacyjną,

6) złożyła przed Komisją z wynikiem pozytywnym egzaminy dla kandydatów na biegłego rewidenta z wiedzy teoretycznej,

7) złożyła przed Komisją z wynikiem pozytywnym końcowy egzamin dyplomowy sprawdzający umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej,

8) złożyła ślubowanie przed prezesem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów lub innym upoważnionym członkiem KRBR.

Do rejestru może być wpisana również osoba fizyczna, która:

posiada co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa i finansów,
spełniła warunki wskazane wcześniej w pkt 1-4 oraz 6-8.

Ponadto do rejestru biegłych rewidentów może być wpisana osoba fizyczna, o której mowa w art. 5 ust. 3 i 4 ustawy o biegłych rewidentach.

Wpisu do rejestru biegłych rewidentów dokonuje się na wniosek osoby spełniającej wymienione warunki. KRBR podejmuje uchwały o wpisie do rejestru i prowadzi rejestr. Po wpisie biegły rewident otrzymuje legitymację zawierającą imię i nazwisko oraz numer legitymacji będący jednocześnie numerem wpisu biegłego rewidenta do rejestru.

Z chwilą wpisu powstaje obowiązek przynależności do Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. Wynika to z art. 13 ust. 3 ustawy o biegłych rewidentach. Z tego tytułu trzeba opłacać składkę członkowską. Wysokość tej składki na 2016 r. wynosi 400 zł (100 zł za kwartał).

Podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych jest obowiązany do posiadania ważnej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej (art. 50 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach). Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia i wszystkich zdarzeń w okresie ubezpieczenia nie dłuższym niż 12 miesięcy, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 400.000 euro, jeżeli przedmiotem działalności są czynności rewizji finansowej. Z kolei dla innych rodzajów działalności minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi przykładowo równowartość w złotych:

10.000 euro - jeżeli przedmiotem działalności jest usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych,
10.000 euro - gdy przedmiotem działalności jest doradztwo podatkowe.

Kwoty wyrażone w euro ustalane są przy zastosowaniu średniego kursu NBP ogłaszanego po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta. Wynika to z § 4 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1583).

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Biegły rewident jest obowiązany stale podnosić kwalifikacje zawodowe, w tym przez odbywanie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w każdym roku kalendarzowym. Wynika to z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o biegłych rewidentach. Część obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegły rewident może odbyć w ramach samokształcenia zawodowego (tu: np. uczestnictwo w konferencjach). Odbycie samokształcenia zawodowego potwierdza złożonym przez siebie oświadczeniem. Stanowi o tym art. 4 ust. 2b ustawy o biegłych rewidentach. Szczegóły dotyczące tej formy kształcenia określają § 3 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1730).

Ustalono 3-letni okres rozliczeniowy obligatoryjnego doskonalenia zawodowego dla biegłych rewidentów, obejmujący 3 kolejno następujące po sobie lata kalendarzowe. Pierwszy 3-letni okres rozliczeniowy rozpoczął się dnia 1 stycznia 2015 r. i kończy dnia 31 grudnia 2017 r. Liczba godzin obowiązująca biegłego rewidenta w okresie rozliczeniowym wynosi 120 godzin lekcyjnych, z zastrzeżeniem, że:

72 godziny lekcyjne biegły rewident zobowiązany jest odbyć poprzez udział w szkoleniu przeprowadzonym przez KRBR lub uprawnioną jednostkę,
48 godzin lekcyjnych biegły rewident może odbyć poprzez udział w ramach samokształcenia.

Minimalna liczba godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, którą biegły rewident zobowiązany jest odbyć w każdym roku kalendarzowym okresu rozliczeniowego, wynosi 24 godziny lekcyjne, z zastrzeżeniem że:

16 godzin lekcyjnych biegły rewident zobowiązany jest odbyć poprzez udział w szkoleniu przeprowadzonym przez KRBR lub jednostkę uprawnioną,
8 godzin lekcyjnych biegły rewident może odbyć w ramach samokształcenia.

KRBR, na udokumentowany wniosek biegłego rewidenta, może, w uzasadnionych przypadkach, wyrazić zgodę na odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w terminie późniejszym, nie dłuższym jednak niż 2 lata od upływu wymaganego terminu (art. 4 ust. 2f ustawy o biegłych rewidentach).

Biegły rewident jest obowiązany udokumentować odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego i przechowywać dokumenty z tym związane przez okres 6 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je odbył. Na wezwanie KRBR musi złożyć te dokumenty - w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania.

Ujednolicone przepisy prawne dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl.

Egzaminy na biegłego rewidenta

Warunkiem przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego jest złożenie do Komisji Egzaminacyjnej, w terminie określonym przez KRBR, zgłoszenia o przystąpieniu do postępowania kwalifikacyjnego oraz dokumentów wymienionych w § 2-4 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1611). Osoby, które spełniają warunki, są zawiadamiane o dopuszczeniu do postępowania kwalifikacyjnego i wpisywane na listę kandydatów na biegłych rewidentów.

Przystąpienie kandydata do egzaminów jest możliwe po wniesieniu opłaty egzaminacyjnej w terminie 30 dni przed terminem każdego z nich. Opłata ta wynosi 450 zł. Do egzaminów można się przygotowywać uczestnicząc w kursach organizowanych przez KRBR lub inne jednostki. Egzaminy są przeprowadzane w formie pisemnej i składają się z pytań testowych i zadań sytuacyjnych obejmujących tematy z zakresu:

1)	teorii i zasad rachunkowości,
2)	zasad sporządzania sprawozdań finansowych, w tym skonsolidowanych sprawozdań finansowych,
3)	międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej,
4)	analizy finansowej,
5)	rachunku kosztów i rachunkowości zarządczej,
6)	zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej,
7)	rewizji finansowej,
8)	standardów rewizji finansowej,
9)	etyki zawodowej i niezależności biegłego rewidenta,
10)	wymogów prawnych dotyczących badania sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentów i podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych.

W niektórych okolicznościach, określonych w art. 9 ust. 5-6 ustawy o biegłych rewidentach możliwe jest zaliczenie poszczególnych egzaminów z wiedzy teoretycznej (m.in. jeśli w tym zakresie kandydat zdał egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne).

Cykl egzaminacyjny składa się z 4 sesji egzaminacyjnych, z których każda obejmuje 2 albo 3 egzaminy. Zaliczenie egzaminów z sesji I jest warunkiem przystąpienia do egzaminów z sesji II. Egzaminy z sesji II i z sesji III kandydat na biegłego rewidenta może zdawać łącznie, a ich zaliczenie jest warunkiem przystąpienia do egzaminów z sesji IV. KRBR ustala 3 terminy dla każdego egzaminu w danej sesji.

Z kolei przystąpienie do egzaminu dyplomowego jest możliwe po zdaniu z wynikiem pozytywnym egzaminów z wiedzy teoretycznej oraz stwierdzonym przez Komisję Egzaminacyjną odbyciu praktyki w zakresie rachunkowości i aplikacji. Egzamin dyplomowy polega na sprawdzeniu umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta. Składa się on z części pisemnej i ustnej. Opłata za ten egzamin wynosi 1.170 zł.

Praktyka i aplikacja

Praktykę odbywa się w jednostkach prowadzących księgi rachunkowe lub podmiotach prowadzących usługowo księgi rachunkowe, lub podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, jeżeli prowadzą usługowo księgi rachunkowe dla jednostek. W przypadkach określonych w art. 9 ust. 7 ustawy o biegłych rewidentach istnieje możliwość zaliczenia, na wniosek kandydata, praktyki w związku z dotychczasowym doświadczeniem.

Aplikacja odbywana jest w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych. W trakcie odbywania aplikacji kandydat na biegłego rewidenta nabywa umiejętności wymagane do wykonywania zawodu biegłego rewidenta. Kandydat na biegłego rewidenta może przystąpić do pierwszego roku aplikacji po zaliczeniu egzaminów z sesji II i zdaniu co najmniej 2 egzaminów z sesji III. Do ostatniego roku aplikacji może przystąpić po zaliczeniu wszystkich egzaminów teoretycznych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 7.05.2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1000)

Informacje ze strony internetowej www.kibr.org.pl