Kariera księgowego - Jak zostać biegłym rewidentem?

1. Warunki przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego

Warunki przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów, tryb i sposób przeprowadzania egzaminów, tryb i termin wnoszenia odwołań od wyników egzaminów, zasady odbywania praktyki i aplikacji zostały określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów (Dz. U. z 2010 r. nr 6, poz. 36) w związku z art. 9 ust. 8 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. nr 77, poz. 649 ze zm.), zwanej dalej ustawą o biegłych rewidentach.

Szczegółowe informacje dotyczące postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów oraz wzory formularza zgłoszenia i kwestionariusza osobowego są dostępne na stronie internetowej Krajowej Izby Biegłych Rewidentów: www.kibr.org.pl w zakładce: Kandydaci.

Obecnie trwa nabór dla osób chcących rozpocząć postępowanie kwalifikacyjne na biegłych rewidentów w cyklu egzaminacyjnym rozpoczynającym się w 2012 roku. Na złożenie odpowiednich dokumentów kandydaci mają czas do 30 czerwca 2012 r. Wynika to z uchwały nr 935/12/2012 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 6 marca 2012 r. Warunkiem przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego jest złożenie do Komisji Egzaminacyjnej zgłoszenia o przystąpieniu do postępowania kwalifikacyjnego oraz kwestionariusza osobowego, zawierającego dane określone w § 2 ww. rozporządzenia, wraz z dwiema fotografiami (jedną należy wkleić do kwestionariusza, drugą dołączyć do zgłoszenia). Dodatkowo, jak wynika ze wzoru formularza zgłoszeniowego, do zgłoszenia dołącza się życiorys (napisany odręcznie).

Wnioski należy składać na adres:

Komisja Egzaminacyjna
Al. Jana Pawła II 80
00-175 Warszawa

Osoby, które spełniają warunki przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego, zawiadamiane są pisemnie przez Komisję Egzaminacyjną, dalej zwaną Komisją, w terminie miesiąca od dnia otrzymania zgłoszenia wraz z wymaganymi dokumentami i zostają wpisane na listę kandydatów na biegłych rewidentów. Ponadto każdemu kandydatowi Komisja nadaje numer indeksu.

2. Egzaminy pisemne na biegłych rewidentów

Komisja zawiadamia każdego kandydata na biegłego rewidenta pisemnie o zakwalifikowaniu do egzaminów, podając dokładny termin i miejsce przeprowadzenia egzaminu.

Warunkiem przystąpienia kandydata na biegłego rewidenta do egzaminu jest wniesienie opłaty egzaminacyjnej. Zgodnie z uchwałą nr 842/11/2012 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie wysokości opłat za poszczególne egzaminy, obowiązujące od 2 kwietnia 2012 r., opłaty wynoszą:

za każdy egzamin pisemny: 400 zł,
za egzamin dyplomowy: 750 zł.

Egzaminy pisemne składają się z czterech sesji egzaminacyjnych, z których każda obejmuje 2 albo 3 egzaminy.

Gdyby opłata została wniesiona w poprzednio obowiązującej wysokości, ale na egzamin, który odbędzie się po 2 kwietnia 2012 r., to w takim przypadku wymagana jest dopłata do wysokości różnicy opłat.

Wniesienia opłaty egzaminacyjnej za egzaminy pisemne w sesji I należy dokonać w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dopuszczeniu do postępowania kwalifikacyjnego, a w sesjach II-IV na 30 dni przed terminem każdego egzaminu. Na dowodzie wpłaty należy podać imię i nazwisko kandydata, numer indeksu, nazwę i termin egzaminu.

Zaliczenie egzaminów pisemnych z sesji I jest warunkiem przystąpienia do egzaminów pisemnych z sesji II. Natomiast egzaminy pisemne z sesji II i III kandydat na biegłego rewidenta może zdawać łącznie. Ich zaliczenie jest warunkiem przystąpienia do egzaminów pisemnych z sesji IV.

Krajowa Rada Biegłych Rewidentów wyznacza dla każdego egzaminu pisemnego jeden termin podstawowy oraz dwa poprawkowe. Terminy egzaminów pisemnych dla kandydatów na biegłych rewidentów w latach 2012-2013 zostały określone w uchwale nr 936/12/2012 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 6 marca 2012 r.

Każdy egzamin pisemny w danej sesji składa się z 2 albo 3 bloków tematycznych. Blok tematyczny zawiera od 10 do 40 pytań testowych oraz od 1 do 7 zadań sytuacyjnych. Warunkiem zdania egzaminu pisemnego jest uzyskanie co najmniej 60% maksymalnej liczby punktów z każdego bloku tematycznego.

Jeśli kandydat na biegłego rewidenta nie przystąpił do egzaminu pisemnego z ważnych udokumentowanych przyczyn losowych, może do niego przystąpić pod warunkiem przedłożenia Komisji w terminie 7 dni od dnia przeprowadzenia egzaminu, kopii dokumentu potwierdzającego niemożność przystąpienia do egzaminu w wyznaczonym terminie. Opłatę egzaminacyjną zalicza się wtedy na poczet egzaminu przeprowadzonego w terminie późniejszym.

Komisja może również zwolnić kandydata na biegłego rewidenta, na jego wniosek, z egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym, jeśli zdał w tym zakresie egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne. W przypadku posiadania przez kandydata na biegłego rewidenta uprawnień inspektora kontroli skarbowej istnieje możliwość zwolnienia z egzaminu z prawa podatkowego.

3. Praktyka w zakresie rachunkowości i aplikacja

Roczna praktyka w księgowości

Każdy kandydat na biegłego rewidenta musi udokumentować odpowiednią praktykę w księgowości. W świetle art. 5 ust. 2 pkt 5 ustawy o biegłych rewidentach, praktyka w rachunkowości powinna trwać jeden rok. Podczas tej praktyki kandydat powinien nabyć następujące umiejętności:

znajomości organizacji i techniki prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sposobów spełniania wymagań stawianych dokumentowaniu zapisów księgowych,
ewidencji zdarzeń gospodarczych oraz sporządzania sprawozdań finansowych i deklaracji podatkowych, ubezpieczeniowych oraz innych sprawozdań i deklaracji,
posługiwania się przepisami prawa niezbędnymi w realizacji zadań służb finansowo-księgowych.

Praktykę można odbyć w jednostkach zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości, podmiotach prowadzących usługowo księgi rachunkowe oraz podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, jeżeli prowadzą usługowo księgi rachunkowe.

Podstawą praktyki może być stosunek pracy w wymiarze czasu pracy nie mniejszym niż 1/2 etatu. Praktykę można również odbyć:

na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z podmiotem lub jednostką, o których mowa wyżej,
na podstawie umowy spółki, w której kandydat na biegłego rewidenta jest wspólnikiem, partnerem lub komplementariuszem,
w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej przez kandydata na biegłego rewidenta.

W ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia praktyki kandydat na biegłego rewidenta powinien powiadomić w formie pisemnej Komisję o miejscu, formie odbywania praktyki i dacie jej rozpoczęcia oraz dostarczyć oświadczenie podmiotu lub jednostki, w której odbywa on praktykę, że jest to jednostka zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych lub podmiot prowadzący usługowo księgi rachunkowe, lub podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych, prowadzący usługowo księgi rachunkowe.

Na podstawie art. 9 ust. 7 ustawy o biegłych rewidentach, Komisja może zwolnić kandydata na biegłego rewidenta, na jego wniosek, z odbywania praktyki w zakresie rachunkowości, jeżeli kandydat na biegłego rewidenta był zatrudniony w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych przez co najmniej 3 lata albo pozostawał w stosunku pracy na samodzielnym stanowisku w komórkach finansowo-księgowych co najmniej 3 lata lub posiada uprawnienia inspektora kontroli skarbowej lub też posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Na zakończenie praktyki kandydat na biegłego rewidenta przekazuje do Komisji dziennik praktyki wraz z wnioskiem. Wzór dziennika oraz wniosek o stwierdzenie odbycia praktyki stanowi załącznik do uchwały nr 1617/38/2010 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie zasad dokumentowania praktyki i aplikacji przez kandydatów na biegłych rewidentów.

Aplikacja

Kandydat na biegłego rewidenta może przystąpić do pierwszego roku aplikacji po uprzednim odbyciu praktyki, zaliczeniu egzaminów pisemnych z sesji II i zdaniu co najmniej dwóch egzaminów pisemnych z sesji III. Natomiast do drugiego roku aplikacji może przystąpić po zaliczeniu egzaminów pisemnych.

Aplikację kandydat na biegłego rewidenta odbywa pod kierunkiem biegłego rewidenta w podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, które prowadzą badania rocznych sprawozdań finansowych dla co najmniej 10 podmiotów lub zatrudniają lub też współpracują z co najmniej 3 biegłymi rewidentami wykonującymi zawód biegłego rewidenta oraz zapewniają kandydatom udział w badaniu sprawozdań finansowych przez okres co najmniej 5 miesięcy w każdym roku aplikacji. Aplikacja odbywa się na podstawie stosunku pracy w wymiarze czasu pracy nie mniejszym niż pół etatu. W przypadkach uzasadnionych doświadczeniem zawodowym kandydata na biegłego rewidenta Komisja może wyrazić zgodę na odbywanie aplikacji na podstawie umowy cywilnoprawnej.

W trakcie odbywania aplikacji kandydat na biegłego rewidenta powinien nabyć umiejętności wymagane do wykonywania zawodu biegłego rewidenta, a w szczególności:

a) wyboru i stosowania właściwych metod i technik w procesie badania sprawozdań finansowych,

b) opracowania dokumentacji badania sprawozdań finansowych, w tym dokumentacji roboczej, raportu i opinii biegłego rewidenta oraz wystąpienia porewizyjnego,

c) współpracy z przedstawicielami jednostek, których sprawozdania finansowe podlegają badaniu przez biegłego rewidenta.

Po zakończeniu aplikacji kandydat na biegłego rewidenta przekazuje Komisji sprawozdanie z przebiegu aplikacji, zaopiniowane przez biegłego rewidenta kierującego aplikacją oraz decyzję o odbyciu aplikacji wraz z wnioskiem, którego wzór stanowi załącznik nr 5 wymienionej wcześniej uchwały nr 1617/38/2010.

4. Egzamin dyplomowy i wpis do rejestru biegłych rewidentów

Po odbyciu rocznej praktyki stwierdzonej przez Komisję, zdaniu z wynikiem pozytywnym egzaminów pisemnych oraz odbyciu co najmniej dwuletniej aplikacji, pod kierunkiem biegłego rewidenta, stwierdzonej przez Komisję, kandydat na biegłego rewidenta przystępuje do ustnego egzaminu dyplomowego.

Sam egzamin nie trwa dłużej niż 30 minut. Polega na udzieleniu odpowiedzi na 3 pytania zawarte w jednym z 30 zestawów pytań, wylosowanym przez kandydata na biegłego rewidenta. Egzamin dyplomowy odbywa się w obecności przewodniczącego Komisji lub jego zastępcy oraz dwóch członków Komisji. Wynik egzaminu ogłaszany jest po zakończeniu egzaminu w danym dniu.

Przypominamy, że wysokość opłaty za egzamin dyplomowy obecnie wynosi 750 zł.

Kandydat na biegłego rewidenta po zaliczeniu egzaminu dyplomowego oraz złożeniu ślubowania składa wniosek o wpis do rejestru biegłych rewidentów. Dane biegłego rewidenta zostają ujęte w rejestrze po podjęciu uchwały przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów w tej sprawie. Wpis do rejestru uważa się za dokonany, gdy Komisja Nadzoru Audytowego nie wniesie zastrzeżeń (por. art. 10 ustawy o biegłych rewidentach). Na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach, do rejestru biegłych rewidentów może być wpisana osoba fizyczna spełniająca następujące warunki:

korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych,
ma nieposzlakowaną opinię i swoim dotychczasowym postępowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu biegłego rewidenta,
nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
ukończyła studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznawane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne i włada językiem polskim w mowie i piśmie,
odbyła roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej oraz co najmniej dwuletnią aplikację pod kierunkiem biegłego rewidenta, mającą na celu praktyczne przygotowanie do samodzielnego wykonywania zawodu, przy czym spełnienie tych warunków zostało stwierdzone przez Komisję,
złożyła przed Komisją z wynikiem pozytywnym egzaminy dla kandydatów na biegłego rewidenta,
złożyła przed Komisją z wynikiem pozytywnym końcowy ustny egzamin dyplomowy sprawdzający wiedzę zdobytą w trakcie aplikacji,
złożyła ślubowanie przed prezesem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów lub innym upoważnionym członkiem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.