Regulacje dotyczące wyboru metody amortyzacji określone w ustawie o rachunkowości oraz KSR nr 11

Amortyzacji bilansowej podlegają generalnie wszystkie środki trwałe z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową. W świetle ustawy o rachunkowości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego.

Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji. Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków trwałych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych. Natomiast raz wybrana metoda amortyzacji nie podlega zmianie. Ustawa o rachunkowości nie określa metod amortyzacji możliwych do zastosowania przez jednostkę. Wybór metody ustawodawca pozostawia kierownikowi jednostki.

Przypominamy, że na mocy art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości w sprawach nieuregulowanych przepisami tej ustawy, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować Krajowe Standardy Rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. 29 maja 2017 r. wszedł w życie Krajowy Standard Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" (KSR nr 11). Standard ten omawia m.in. zagadnienia dotyczące amortyzacji oraz wskazuje metody amortyzacji bilansowej. Zwracamy uwagę, iż stosowanie Krajowych Standardów Rachunkowości przy formułowaniu zasad (polityki) rachunkowości przez jednostkę nie jest obligatoryjne. Przy czym - jak wskazuje KSR nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości (...)" - jednostka, która ujawni w sprawozdaniu finansowym stosowanie KSR, jako jej zasad (polityki) rachunkowości, zobowiązuje się uwzględniać wszystkie dotyczące jej standardy, w sprawach nieuregulowanych ustawą, w tym także KSR nr 11. Z kolei jednostki, które nie zdecydowały się na stosowanie KSR, ale chciałyby wykorzystać rozwiązania zaprezentowane w KSR nr 11, powinny dokonać odpowiednich zmian w zasadach (polityce) rachunkowości.

Według KSR nr 11 w praktyce najczęściej stosuje się metodę liniową, metodę degresywną (określaną również jako metoda amortyzacji przyspieszonej lub metoda amortyzacji malejącej) oraz metodę naturalną (określaną również jako metoda jednostek produkcji lub metoda zróżnicowanego odpisu). Wybrana metoda amortyzacji, poprzez sposób rozłożenia w czasie wartości środka trwałego podlegającego amortyzacji, odzwierciedla sposób i tryb czerpania z niego korzyści. Można stosować różne metody amortyzacji do poszczególnych grup, podgrup, rodzajów i obiektów inwentarzowych.

Standard precyzuje także co należy rozumieć przez wartość środka trwałego podlegająca amortyzacji. Jest to wartość księgowa brutto obiektu inwentarzowego, o której mowa w pkt 3.6 KSR nr 11, pomniejszona o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości oraz o wartość istotnej pozostałości środka trwałego. Wartość pozostałości środka trwałego to szacowana przez jednostkę cena sprzedaży netto możliwa do uzyskania w momencie jego przewidywanego rozchodu (np. planowanej sprzedaży, likwidacji), ustalona na dzień przyjęcia środka trwałego do używania. Wartość pozostałości środka trwałego jest pomijana, jeżeli zgodnie z przyjętymi przez jednostkę kryteriami można ją uznać za nieistotną (por. pkt 8.5 i 8.6 KSR nr 11).