Prawo do niesporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego

Spółka "A" posiada 24% udziałów w spółce "B", 100% udziałów w spółce "C" i 70% udziałów w spółce "D". Łączne dane spółek "C" i "D" nie przekraczają progów wymienionych w art. 56 ustawy o rachunkowości. Czy do ustalenia obowiązku sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego spółka "A" powinna wliczać dane spółki "B", dla której nie jest jednostką dominującą?

Na mocy art. 55 ust. 1 ustawy o rachunkowości, jednostka dominująca, mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium RP, sporządza roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej, obejmując nim swoje dane i dane jednostek od niej zależnych wszystkich szczebli, bez względu na ich siedzibę, zestawione w taki sposób, jakby grupa kapitałowa stanowiła jedną jednostkę. Do skonsolidowanego sprawozdania finansowego włącza się również dane pozostałych jednostek podporządkowanych, a więc dane jednostek zależnych, współzależnych oraz stowarzyszonych.

Należy ponadto zauważyć, że jednostka dominująca może nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli został spełniony jeden z warunków określonych w art. 56 ustawy o rachunkowości. I tak z obowiązku sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego są zwolnione jednostki dominujące, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy łączne dane jednostki dominującej oraz wszystkich jednostek zależnych każdego szczebla przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ww. ustawy, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 38.400.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 76.800.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 250 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Ustawa o rachunkowości wskazuje również progi po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 tej ustawy. Jednostki dominujące są zwolnione z obowiązku sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy łączne dane jednostki dominującej oraz wszystkich jednostek zależnych każdego szczebla, po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 32.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 64.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 250 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Uwzględniając postanowienia art. 56 ust. 1 ustawy o rachunkowości, przy ustalaniu czy jednostka ma prawo do zwolnienia ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, należy określić łączne dane jednostki dominującej oraz wszystkich jednostek zależnych każdego szczebla w zakresie sumy aktywów bilansu, przychodów oraz średniorocznego zatrudnienia.

Jednostka dominująca w świetle art. 3 ust. 1 pkt 37 ww. ustawy jest wyłącznie jednostka będąca spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, sprawująca kontrolę nad inną jednostką; w przepisie tym podano dodatkowo szczególne warunki tej kontroli. Kontrolę sprawuje jednostka dominująca nad jednostkami zależnymi. Natomiast jednostka zależna na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 39 ww. ustawy to spółka handlowa lub podmiot utworzony i działający zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, kontrolowana przez jednostkę dominującą. Z kolei jak wskazuje art. 3 ust. 1 pkt 34 ww. ustawy przez sprawowanie kontroli nad inną jednostką rozumie się zdolność jednostki do kierowania polityką finansową i operacyjną innej jednostki, w celu osiągania korzyści ekonomicznych z jej działalności.

Uwzględniając posiadane udziały procentowe, pytająca spółka "A" sprawuje kontrolę nad spółką "C" (100% udziałów) i spółką "D" (70% udziałów). Dane ze sprawozdań finansowych tych jednostek należy więc uwzględnić przy ustalaniu progów określonych w art. 56 ust. 1 ww. ustawy. Natomiast jeżeli chodzi o spółkę "B" (24% udziałów), to jej danych nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu progów, o których mowa w art. 56 ww. ustawy. Jej dane włącza się do ewentualnego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jako dane jednostki podporządkowanej.