Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 28 (963) z dnia 1.10.2017

Zawieranie umów o badanie sprawozdań finansowych za 2017 r.

Wybór firmy audytorskiej

Jak wynika z art. 66 ust. 4 ustawy o rachunkowości, wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Kierownik jednostki nie może dokonać takiego wyboru.

Podpisanie umowy o badanie

Kierownik jednostki zawiera z firmą audytorską umowę o badanie sprawozdania finansowego w terminie umożliwiającym firmie audytorskiej udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych. W przypadku badania ustawowego w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. poz. 1089), pierwsza umowa o badanie sprawozdania finansowego jest zawierana z firmą audytorską na okres nie krótszy niż dwa lata z możliwością przedłużenia na kolejne, co najmniej dwuletnie okresy. Koszty przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego ponosi badana jednostka (por. art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

Jak wskazano dodatkowo w stanowisku Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie inwentaryzacji, podmioty, których sprawozdanie finansowe podlega badaniu, powinny zapewnić w szczególności, aby:

• wybór podmiotu uprawnionego i zawarcie umowy o badanie nastąpiły przed rozpoczęciem inwentaryzacji zapasów drogą spisu z natury,
   
• biegły rewident (podmiot uprawniony) został zawiadomiony o terminach przeprowadzenia spisu z natury,
   
• biegły rewident (podmiot uprawniony) został poinformowany o przeprowadzaniu spisu z natury w szczególnych warunkach, na przykład wymagających odpowiednich uprawnień (np. na dużych wysokościach) lub wyposażenia.

Biegły rewident jest obserwatorem spisu z natury, nie uczestnicząc aktywnie w jego przebiegu. Ma on prawo do:

• wglądu w dokumentację inwentaryzacyjną i otrzymania jej kopii,
   
• wnioskowania o ponowne przeliczenie wybranych składników zapasów; najczęściej jest to wyrywkowe sprawdzenie poprawności już spisanego asortymentu,
   
• uzyskania wyjaśnień od członków zespołu spisowego lub innych osób uczestniczących w spisie,
   
• potwierdzenia na arkuszu spisowym swojej obecności w czasie spisu danego składnika zapasów.

W związku z wejściem w życie zmian wynikających z "nowej" ustawy o biegłych rewidentach, w tym zmian wprowadzonych do ustawy o rachunkowości, powstało wiele wątpliwości co do prawidłowego rozumienia m.in. znowelizowanego art. 66 ustawy o rachunkowości. Prawidłowa interpretacja tego przepisu jest szczególnie istotna w chwili podpisywania umów o badanie sprawozdań finansowych za 2017 r.

W BI nr 22 z 1 sierpnia br. przedstawiliśmy stanowisko Ministerstwa Finansów dotyczące odpowiedzi na pytanie, na jaki okres należy zawierać umowy o badanie ustawowe sprawozdań finansowych po wejściu w życie przepisów ww. ustawy o biegłych rewidentach, wprowadzającej m.in. zmiany w przepisach art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości. W odpowiedzi MF stwierdziło m.in., iż:

Pisaliśmy o tym w Biuletynie Informacyjnym nr 22 z 01.08.2017 r. na str. 65-66

"Wymóg określony w art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości - by umowa o badanie ustawowe sprawozdań finansowych zawierana była na co najmniej dwuletni okres - będzie miał zastosowanie po raz pierwszy w przypadku zawierania umowy z nową firmą audytorską, a także do przedłużenia umowy zawartej z nową firmą audytorską. Zawarcie kolejnej umowy o badanie z dotychczasową firmą audytorską, z którą zawarta została umowa na mocy przepisów starej ustawy o biegłych rewidentach, może być dokonane na okres jednego roku. (...)"

Ponadto odpowiedzi na najczęściej pojawiające się wątpliwości występujące przy podpisywaniu umów o badanie sprawozdań finansowych za 2017 r., wynikające z wprowadzonych zmian nową ustawą, można odnaleźć na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów (www.pibr.org.pl) w zakładce "Pytania i odpowiedzi do ustawy". Poniżej prezentujemy niektóre z nich:

"Co to jest pierwsza umowa o badanie, o której mowa w art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości i na jaki minimalny okres powinna zostać zawarta?

Pierwsza umowa o badanie sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy jest umową, którą poprzedza brak współpracy firmy audytorskiej z klientem w zakresie badania sprawozdania finansowego za rok poprzedni. Zgodnie z art. 284 ust. 1 ustawy, przepisy określające minimalny dwuletni okres dla pierwszej umowy o badanie sprawozdania finansowego dotyczą badania sprawozdań finansowych za lata obrotowe rozpoczynające się po 16.06.2016 roku.

Przykładowo, jeżeli firma audytorska jest nowym audytorem spółki przy badaniu sprawozdania finansowego za 2017 rok, to umowa o badanie powinna obejmować badania sprawozdania finansowego co najmniej za 2017 rok oraz 2018 rok.

Na jaki minimalny okres powinna zostać podpisana umowa o kolejne badanie?

Jeżeli pierwsza umowa o badanie jest umową dotyczącą sprawozdań finansowych za lata obrotowe rozpoczynające się po 16.06.2016 roku, to każde przedłużenie takiej umowy powinno być co najmniej dwuletnie. Przykład: pierwsza umowa obejmowała badanie sprawozdań finansowych za lata 2017-2018. Przedłużenie pierwszej umowy powinno obejmować okres co najmniej 2019-2020.

Jeżeli pierwsza umowa o badanie dotyczyła sprawozdań finansowych za lata obrotowe rozpoczynające się przed 16.06.2016 roku, to każde przedłużenie takiej umowy może obejmować jeden rok lub więcej lat. Przykład: pierwsza umowa obejmowała badanie sprawozdania finansowego za rok 2013. Jednostka badana kontynuowała współpracę z firmą audytorską w latach 2014-2016. Jeżeli jednostka zamierza dalej kontynuować tę współpracę, to może przedłużyć pierwszą umowę na okres 2017 roku lub więcej lat.

Spółka zawarła z firmą audytorską umowę na badanie sprawozdania finansowego za rok 2017 w miesiącu maju 2017 r. Zrobiła to w oparciu o uchwałę walnego zgromadzenia wspólników z maja 2017 r. Jest to druga umowa o badanie, ponieważ ta sama firma audytorska badała spółkę za 2016 rok.

Nie ma potrzeby ponownego zwoływania zgromadzenia wspólników oraz dokonywania zmian w umowie o badanie. Umowa o badanie za 2017 rok jest kolejną (drugą) umową, która przedłuża okres współpracy w zakresie badania nawiązany pierwszą umową o badanie, zawartą w czasie obowiązywania ustawy uchylonej. W związku z tym nie mają zastosowania przepisy nowej ustawy, dotyczące minimalnego dwuletniego okresu dla umowy kolejnej (drugiej).

W lipcu 2017 r. spółka zawarła z firmą audytorską umowę o badanie sprawozdania finansowego za okres od 1 października 2016 r. do 30 września 2017 r. w oparciu o uchwałę walnego zgromadzenia wspólników z maja 2017 r. Jest to druga umowa o badanie, ponieważ firma audytorska badała spółkę za poprzedni rok obrotowy.

Nie ma potrzeby dokonywania zmian w umowie o badanie. Nie ma również konieczności ponownego zwoływania walnego zgromadzenia wspólników. Umowa o badanie za okres od 1 października 2016 r. do 30 września 2017 r. jest kolejną (drugą) umową, która przedłuża okres współpracy w zakresie badania nawiązany pierwszą umową o badanie, zawartą w czasie obowiązywania ustawy uchylonej. W związku z tym nie mają zastosowania przepisy nowej ustawy, dotyczące minimalnego dwuletniego okresu dla umowy kolejnej (drugiej).

Czy spółka, która w lipcu 2017 roku podpisała pierwszą umowę o badanie JZP (Jednostki Zainteresowania Publicznego - przyp. red.) na okres 2 lat i przedłużyła ją następnie na kolejny okres 2 lat będzie mogła przedłużyć ją o kolejny 1 rok, tak, aby maksymalny okres współpracy z firmą audytorską w zakresie badania nie przekroczył 5 lat?

Nie. Minimalny okres trwania umowy o badanie nie może być krótszy niż 2 lata. Jeżeli spółka będąca JZP rozważa współpracę z firmą audytorską w okresie 5 lat, to powinna zawierać umowy o badanie według następujących możliwych schematów:

• umowa na okres 5 lat,
   
• umowa na 2 lata i przedłużenie na 3 lata lub
   
• umowa na 3 lata i przedłużenie na 2 lata.

Czy maksymalny 4-letni okres przerwy ma zastosowanie wyłącznie do sytuacji, w których firma audytorska realizowała nieprzerwanie zlecenia badania JZP przez okres 5 lat?

Tak. Minimalny okres przerwy określa art. 17 rozporządzenia 537/2014. Czteroletni okres przerwy ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do maksymalnego okresu nieprzerwanej współpracy z firmą audytorską. W przypadku Polski okres ten wynosi 5 lat. Jeśli zatem nieprzerwane zlecenie badania trwać będzie np. 3 lata, to przerwa 4 lat nie ma zastosowania."