Sprawozdanie finansowe spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej

Spółka z o.o. znajduje się w upadłości likwidacyjnej. Syndyk nie posiada dokumentów finansowych tej spółki, a ich odzyskanie prawdopodobnie będzie niemożliwe. Istnieje jednak majątek w postaci budynku oraz środki pieniężne na rachunku bankowym, dodatkowo do syndyka zgłaszają się wierzyciele. Czy spółka z o.o. postawiona w stan upadłości sporządza sprawozdanie finansowe na dzień przed ogłoszeniem upadłości? Jeżeli tak, to w jaki sposób księgować poszczególne pozycje aktywów i pasywów?

Spółka z o.o. postawiona w stan upadłości sporządza sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający postawienie jej w stan upadłości, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od tego dnia.

Generalnie jednostka w upadłości ma obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający dzień postawienia jej w stan upadłości w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia tego zdarzenia (art. 12 ust. 2 pkt 6 ustawy o rachunkowości) oraz ich otwarcia na dzień wszczęcia postępowania upadłościowego, co powinno nastąpić w ciągu 15 dni od tego zdarzenia (art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o rachunkowości). Zamknięcie ksiąg rachunkowych rodzi obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od tego dnia (art. 45 ust. 1 i 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości).

Ponadto jednostki będące w upadłości - zgodnie z art. 26 ust. 4 i 1 ustawy o rachunkowości - na dzień poprzedzający ogłoszenie upadłości przeprowadzają inwentaryzację aktywów i pasywów.

Inwentaryzację przeprowadza się według zasad ogólnych, określonych w art. 26 ustawy o rachunkowości. Ustawa ta przypisuje określone metody inwentaryzacji do poszczególnych składników aktywów i pasywów. Metodami inwentaryzacji są:

1) spis z natury (obejmujący m.in. aktywa pieniężne, papiery wartościowe w postaci materialnej, rzeczowe składniki aktywów obrotowych, środki trwałe oraz nieruchomości zaliczane do inwestycji, jeżeli nie są inwentaryzowane metodą z pkt 3, a także maszyny i urządzenia wchodzące w skład środków trwałych w budowie),

2) uzyskanie od kontrahentów potwierdzenia sald (obejmuje m.in. aktywa finansowe zgromadzone na rachunkach bankowych lub przechowywane przez inne jednostki, należności, w tym z tytułu udzielonych pożyczek, jeżeli nie są inwentaryzowane metodą z pkt 3),

3) weryfikacja poprzez porównanie danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami (dotycząca m.in. środków trwałych, do których dostęp jest znacznie utrudniony, gruntów oraz praw zakwalifikowanych do nieruchomości, należności spornych i wątpliwych, należności i zobowiązań wobec osób nieprowadzących ksiąg rachunkowych).

W przypadku ogłoszenia upadłości, a więc gdy założenie kontynuacji działalności spółki nie jest zasadne, w sprawozdaniu finansowym wykazuje się aktywa wycenione - zgodnie z art. 29 ustawy o rachunkowości - tj. po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia lub kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. W takim przypadku jednostka jest również obowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności. Powyższa wycena i utworzenie rezerwy następują w szczególności w przeddzień postawienia jednostki w stan upadłości oraz na koniec każdego roku obrotowego przypadającego w trakcie postępowania upadłościowego. Różnica powstała w wyniku ww. wyceny oraz utworzenie rezerwy wpływają w tym przypadku na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny (art. 29 ust. 2a ustawy o rachunkowości).

Jak wynika z pytania syndyk likwidowanej spółki z o.o. nie posiada żadnych dokumentów księgowych (przyjmujemy, że nie posiada również ksiąg rachunkowych), a więc sporządzenie sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający dzień postawienia spółki w stan upadłości likwidacyjnej jest utrudnione. W takim przypadku należy założyć księgi rachunkowe i wprowadzić do nich aktywa i pasywa ustalone w trakcie przeprowadzonej na dzień poprzedzający ogłoszenie upadłości inwentaryzacji (w tym zgłoszeń wierzycieli), jak również wysokość kapitału podstawowego z wypisu z KRS.

Powstała różnica bilansowa - naszym zdaniem - może być ujęta jako wynik finansowy.

Duże trudności może sprawić ustalenie wartości bilansowej nieruchomości (tj. wartości początkowej i dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych), chyba że została ona wniesiona do spółki jako aport, co oznacza, że jej wartość początkowa jest wykazana w umowie spółki, którą to należało dołączyć do zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Należy bowiem pamiętać, że obecnie wartość początkowa i dotychczas dokonane od środków trwałych odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe nie mogą ulegać aktualizacji wyceny.

Następnie należy wycenić składniki aktywów zgodnie z art. 29 ustawy o rachunkowości oraz utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności. Różnicę powstałą z wyceny oraz rezerwy odnosi się na kapitał z aktualizacji wyceny (por. art. 29 ust. 2a ustawy o rachunkowości).