Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 7 (978) z dnia 1.03.2018

Wymogi wykształcenia stawiane kandydatom na głównych księgowych

Czy w obowiązujących przepisach są ustalone kryteria, które musi spełniać osoba zatrudniona w spółce z o.o. w charakterze głównego księgowego na podstawie umowy o pracę? Czy wymogi takie samodzielnie ustala kierownik jednostki?

Wymogi stawiane osobom kandydującym na stanowisko głównego księgowego

Dokonując wyboru kandydata na stanowisko głównego księgowego kierownik jednostki powinien pamiętać, że jest to osoba, której wyniki pracy mogą decydować o finansowej przyszłości jednostki, a także o jego (kierownika) ewentualnej odpowiedzialności. Jak wskazano w art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości, kierownik jednostki, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości - z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostaną powierzone innej osobie lub przedsiębiorcy (usługowo prowadzącym księgi rachunkowe), za ich zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę lub ww. przedsiębiorcę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.

Trafny wybór takiej osoby jest zatem niesłychanie istotny.

Ustawa o rachunkowości ani żadne inne obowiązujące przepisy prawa nie określają kryteriów jakie musi spełnić osoba kandydująca na stanowisko głównego księgowego (m.in. spółki z o.o.).

Kierownik jednostki, mając na uwadze ciążącą na nim odpowiedzialność za rachunkowość podmiotu (por. ww. art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości), powinien sam określić kryteria stawiane potencjalnym kandydatom na to stanowisko m.in. w zakresie:

• wykształcenia,
   
• znajomości przepisów prawa (ustawy o rachunkowości, ewentualnie MSR, ustaw podatkowych czy innych przepisów systemowych),
   
• umiejętności obsługi programów komputerowych (FK, arkuszy kalkulacyjnych),
   
• dodatkowych umiejętności (np. znajomości języków obcych),
   
• cech osobowościowych.

Niewątpliwie najwartościowszą gwarancją wykształcenia legitymują się osoby posiadające tytuł biegłego rewidenta czy doradcy podatkowego. Na korzyść kandydata działają również dyplomy oraz zaświadczenia potwierdzające ukończenie studiów magisterskich (licencjackich), podyplomowych o specjalizacji rachunkowości, a także kursów, szkoleń czy konferencji. Na korzyść kandydata przemawia również posiadanie certyfikatu księgowego albo świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych wydanego przez Ministerstwo Finansów (nie ma tutaj znaczenia, że obecnie certyfikaty takie, w związku ze zmianą przepisów, nie są już wydawane).

Dodajmy, że w ramach działalności Stowarzyszenia Księgowych w Polsce prowadzona jest ścieżka edukacyjna dająca możliwość uzyskania tytułu Dyplomowanego Księgowego (DK). W ramach programu kształcenia kandydaci na DK mogą uzyskać kwalifikacje księgowego (I stopień), specjalisty ds. rachunkowości (II stopień) oraz głównego księgowego (III stopień). Egzaminy I, II i III stopnia przeprowadzają okręgowe komisje egzaminacyjne, zaś ostatni egzamin na DK (IV stopień) przeprowadza Główna Zawodowa Komisja Egzaminacyjna. Istnieje również możliwość zdawania egzaminu na DK w trybie eksternistycznym obejmującym zakresem tematycznym 14 modułów.

W ramach certyfikacji Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, po odbytym szkoleniu oraz zdaniu egzaminu, istnieje również możliwość uzyskania tytułu "certyfikowanego eksperta usług księgowych" oraz "certyfikowanego specjalisty usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych".

Jak w każdym zawodzie, oprócz wykształcenia, nieocenioną wartość niesie praktyka, czyli doświadczenie zawodowe kandydata. W tym miejscu specjalnego znaczenia nabiera zawarta w aplikacjach (CV) kandydatów ścieżka kariery zawodowej. Nierzadko pomocną dla podjęcia najtrafniejszej decyzji może okazać się opinia dotychczasowych współpracowników wyrażona np. jako pisemne polecenie - rekomendacja.

Główny księgowy w jednostkach sektora finansów publicznych

Inaczej kwestia kwalifikacji osób kandydujących na stanowisko głównego księgowego przedstawia się w jednostkach sektora finansów publicznych (w tym w jednostkach budżetowych). Otóż osoba taka musi spełniać wymagania określone w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.). Z art. 54 ust. 2 tej ustawy wynika, że głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych, w tym jednostki budżetowej, może być osoba, która:

1) ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, chyba że odrębne ustawy uzależniają zatrudnienie w jednostce sektora finansów publicznych od posiadania obywatelstwa polskiego,

2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,

3) nie była prawomocnie skazana za przestępstwo przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wiarygodności dokumentów lub za przestępstwo skarbowe,

4) posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania obowiązków głównego księgowego,

5) spełnia jeden z poniższych warunków:

a) ukończyła ekonomiczne jednolite studia magisterskie, ekonomiczne wyższe studia zawodowe, uzupełniające ekonomiczne studia magisterskie lub ekonomiczne studia podyplomowe i posiada co najmniej 3-letnią praktykę w księgowości,

b) ukończyła średnią, policealną lub pomaturalną szkołę ekonomiczną i posiada co najmniej 6-letnią praktykę w księgowości,

c) jest wpisana do rejestru biegłych rewidentów na podstawie odrębnych przepisów,

d) posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych albo świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, wydane na podstawie odrębnych przepisów.

Zatem ustawa o finansach publicznych wymaga, aby osoba ubiegająca się o stanowisko głównego księgowego posiadała m.in. wykształcenie ekonomiczne i odpowiednią praktykę w księgowości.