Likwidacja części środka trwałego w księgach rachunkowych

Posiadamy zaliczony do środków trwałych samochód ciężarowy. Dotychczas pełnił on funkcję śmieciarki, jednak zdemontowaliśmy zabudowę do odbioru odpadów i przeznaczyliśmy ją do sprzedaży. Na jej miejsce zamierzamy zamontować beczkę do odbioru ścieków i pojazd nadal używać w prowadzonej działalności. W jaki sposób należy ująć w księgach rachunkowych operacje związane z demontażem zabudowy i jej sprzedażą?

Z pytania wynika, że Czytelnicy dokonali likwidacji części składowej środka trwałego, czyli demontażu zabudowy do odbioru odpadów. Jak stanowi pkt 9.11 KSR nr 11 "Środki trwałe", zgodnie z osądem jednostki taka likwidacja w przypadku dalszego używania środka trwałego (tu: samochodu ciężarowego) może wymagać m.in. ujęcia skutków likwidacji części składowej analogicznie jak odłączenie części dodatkowej lub peryferyjnej opisane w pkt 9.14-9.17 KSR nr 11 lub przeprowadzenia testów na utratę wartości środka trwałego zgodnie z KSR nr 4 "Utrata wartości aktywów" oraz dokonania ewentualnego odpisu z tytułu trwałej utraty jego wartości.

Trwałe odłączenie części dodatkowej lub peryferyjnej od środka trwałego w celu jej likwidacji jest częściową likwidacją powodującą trwałe zmniejszenie zakresu obiektu środka trwałego. Jednostka powinna dokonać odpowiedniego zmniejszenia jego wartości księgowej brutto i umorzenia (pkt 9.14 KSR nr 11). Jednocześnie pomniejsza się umorzenie środka trwałego o wartość umorzenia przypadającego na część dodatkową lub peryferyjną, jeśli są one objęte ewidencją pomocniczą w ramach ewidencji środków trwałych (pkt 9.16 KSR nr 11). Gdy odłączana część dodatkowa lub peryferyjna nie była przedmiotem ewidencji pomocniczej, należy ustalić wartość księgową brutto tej części w oparciu o dokumenty księgowe, a w razie ich braku na podstawie szacunku, a następnie obliczyć (o ile to możliwe) część kwoty umorzenia środka trwałego przypadającą na odłączaną część. Jednak nie zmniejsza się wartości księgowej brutto oraz umorzenia środka trwałego, od którego odłączono część dodatkową lub peryferyjną, jeżeli nie można wiarygodnie ustalić wartości tej części lub oszacowana wartość jest niższa od przyjętego w polityce rachunkowości jednostki poziomu istotności dla części dodatkowych i peryferyjnych (por. pkt 9.17 KSR nr 11).

Zmniejszenie wartości księgowej brutto i umorzenia środka trwałego na skutek trwałego odłączenia części dodatkowej lub peryferyjnej wpływa na wynik finansowy jako koszt (strata) z tytułu rozchodu środka trwałego. W omawianym przypadku trwale odłączoną część przeznaczono do sprzedaży, zatem cena sprzedaży netto odłączonej części zmniejszy koszt (stratę) z tytułu rozchodu środka trwałego. Tak wynika z pkt 9.15 KSR nr 11.

]

Wzór dowodu LT dostępny w dziale Rachunkowość w programie DRUKI Gofin

W księgach rachunkowych odłączenie części składowej środka trwałego można zaewidencjonować w oparciu o dowód "LT - Likwidacja środka trwałego".

Poniesione przez jednostkę koszty zawiązane z demontażem zabudowy należy odnieść, np. na podstawie otrzymanej faktury, do pozostałych kosztów operacyjnych. Jak bowiem wynika z art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b) ustawy o rachunkowości, do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych zalicza się koszty i przychody pośrednio związane z prowadzoną działalnością operacyjną, w tym m.in. dotyczące zbycia środka trwałego. Koszty demontażu wpłyną więc na wynik ze sprzedaży odłączonej części środka trwałego.

Przykład

Założenia

W maju 2024 r. od samochodu ciężarowego stanowiącego środek trwały odłączono zabudowę do odbioru odpadów, której wartość brutto ustalono na kwotę 30.000 zł, a umorzenie 14.700 zł. Zgodnie z polityką rachunkowości odłączenie części dodatkowej środka trwałego jednostka ujmuje w księgach zgodnie z KSR nr 11.
Zgodnie z fakturą z warsztatu samochodowego demontaż zabudowy wyniósł brutto 1.968 zł (w tym VAT 368 zł).
Odłączaną część sprzedano maju 2024 r. za kwotę brutto wynoszącą 19.680 zł (w tym VAT 3.680 zł).

Dekretacja

1.	LT - likwidacja zabudowy będącej częścią dodatkową środka trwałego:
	a)	wartość księgowa brutto likwidowanej części	30.000 zł
		- Ma konto 01 "Środki trwałe",
	b)	dotychczasowe umorzenie odłączonej części	14.700 zł
		- Wn konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych",
	c)	nieumorzona wartość odłączonej części	15.300 zł
		- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".
2.	Faktura za demontaż zabudowy:
	a)	wartość brutto	1.968 zł
		- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki",
	b)	VAT naliczony podlegający odliczeniu	368 zł
		- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie",
	c)	wartość netto	1.600 zł
		- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".
3.	Faktura sprzedaży odłączonej części dodatkowej:
	a)	wartość brutto	19.680 zł
		- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki",
	b)	VAT należny	3.680 zł
		- Ma konto 22-1 "Rozrachunki z tytułu VAT należnego",
	c)	wartość netto	16.000 zł
		- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Strata z tytułu rozchodu części środka trwałego, stanowiąca różnicę pomiędzy wartością księgową netto a wartością rynkową odłączonej części, wyniosła 900 zł, tj. [(30.000 zł - 14.700 zł) + 1.600 zł] - 16.000 zł.