Ujęcie w księgach rachunkowych poręczenia z tytułu kredytu

We wrześniu 2017 r. udzieliliśmy poręczenia kredytu obrotowego innemu przedsiębiorstwu. W grudniu 2017 r. bank poinformował nas, że jednostka nie zapłaciła już 3 rat kredytu. Jak powinna przebiegać ewidencja księgowa tego zdarzenia?

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Tak wynika z art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.).

Jeżeli jednostka udziela innej jednostce poręczenia, to dla celów bilansowych takie poręczenie powoduje powstanie zobowiązania warunkowego. Przez zobowiązanie warunkowe należy rozumieć obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń (art. 3 ust. 1 pkt 28 ustawy o rachunkowości). Jednostka powinna zaewidencjonować zobowiązanie warunkowe pozabilansowo, zapisem jednostronnym po stronie Ma np. konta 29 "Zobowiązania warunkowe". W sytuacji gdy dłużnik, na rzecz którego ustanowiono poręczenie, nie spłaca rat kredytu, poręczyciel powinien utworzyć w swoich księgach rachunkowych rezerwę na przewidywaną do spłaty kwotę.

W myśl art. 35d ust. 1 ustawy o rachunkowości rezerwy tworzy się m.in. na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego. Rezerwy zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się wiążą. Niewykorzystane rezerwy, wobec zmniejszenia lub ustania ryzyka uzasadniającego ich utworzenie, zwiększają na dzień, na który okazały się zbędne, odpowiednio pozostałe przychody operacyjne lub przychody finansowe (art. 35d ust. 2 i 4 ustawy o rachunkowości).

Ewidencja rezerwy w księgach rachunkowych może przebiegać zapisem:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" lub konto 75-1 "Koszty finansowe",

- Ma konto 83 "Rezerwy".

Przykład

Założenia

Spółka X zawarła we wrześniu 2017 r. umowę poręczenia, w której zobowiązała się uregulować za jednostkę Y kredyt obrotowy w wysokości 50.000 zł, gdyby jednostka Y nie dokonała jego spłaty w umownym terminie. Kredyt ma być płacony w 5 ratach po 10.000 zł miesięcznie.
W grudniu 2017 r. bank poinformował poręczyciela, że jednostka Y zaprzestała spłaty kredytu. Do uregulowania pozostały 3 raty po 10.000 zł (pominięto odsetki).
Spółka X utworzyła pod datą 31 grudnia 2017 r. rezerwę w kwocie 30.000 zł, tj. 10.000 zł × 3 raty.
Na początku lutego 2018 r. bank wezwał spółkę X do uregulowania w terminie do 28 lutego 2018 r. niespłaconych rat kredytu. Z uwagi na to, że dłużnik uregulował w połowie lutego br. 1 ratę kredytu w wysokości 10.000 zł, spółka X zapłaciła pozostałą część długu w kwocie 20.000 zł.

Dekretacja

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. Kwota udzielonego poręczenia w ewidencji pozabilansowej (zapis jednostronny we wrześniu 2017 r.):	50.000 zł	-	29
2. PK - utworzenie na dzień 31 grudnia 2017 r. rezerwy w kwocie straty z tytułu udzielonego poręczenia:	30.000 zł	76-1	83
3. Wyksięgowanie kwoty udzielonego poręczenia z ewidencji pozabilansowej (zapis jednostronny w grudniu 2017 r.):	50.000 zł	29	-
4. PK - powstanie zobowiązania do zapłaty i wykorzystanie rezerwy (30.000 zł - 10.000 zł):	20.000 zł	83	24
5. WB - spłata zadłużenia objętego poręczeniem:	20.000 zł	24	13-0
6. PK - rozwiązanie części niewykorzystanej rezerwy:	10.000 zł	83	76-0