Rozliczanie różnic kursowych z wyceny bilansowej rozrachunków

Aktywa i zobowiązania wyrażone w walucie obcej muszą być urealnione na dzień bilansowy poprzez ich ponowną wycenę według aktualnego kursu na ten dzień. Zasady wyceny bilansowej określa art. 30 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Na mocy tego przepisu, wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP. Jeżeli aktywa i pasywa są wyrażone w walutach, dla których NBP nie ogłasza kursu, to kurs tych walut określa się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ogłaszany przez NBP (por. art. 30 ust. 3 ww. ustawy).

Na skutek wyceny bilansowej aktywów i pasywów mogą powstać memoriałowe różnice kursowe. Termin i sposób rozliczenia ujętych na dzień bilansowy różnic kursowych z wyceny bilansowej w księgach rachunkowych następnego roku obrotowego nie jest uregulowany przepisami ustawy o rachunkowości. Jednostki same dokonują wyboru metody rozliczania różnic kursowych naliczonych na dzień bilansowy. W praktyce stosowane są różne sposoby postępowania.

Uwaga: Decyzję w sprawie sposobu rozliczania różnic kursowych z wyceny bilansowej podejmuje kierownik jednostki i zapisuje w polityce rachunkowości. Wybraną metodę należy stosować w sposób ciągły.

Warto w tym miejscu wspomnieć, iż sposób polegający na wystornowaniu różnic kursowych z wyceny bilansowej - pod datą pierwszego dnia następnego roku lub w dacie uregulowania rozrachunku zalecany jest w jednostkach, które dla celów podatkowych ustalają różnice kursowe według metody podatkowej.

Natomiast jeśli jednostka ustala podatkowe różnice kursowe na podstawie art. 9b ust. 1 pkt 2 updop oraz odpowiednio art. 14b ust. 2 updof (tzw. metodą bilansową), to praktycznym rozwiązaniem może być sposób polegający na ujmowaniu w księgach nowego roku tylko zrealizowanych różnic kursowych ustalonych od początku roku do dnia zapłaty rozrachunku lub różnic kursowych wynikających z porównania kursu z poprzedniej wyceny z kursem z bieżącej wyceny.

Przykład

I. Założenia:

1. Na 31 grudnia 2020 r. spółka posiadała następujące zobowiązania i należności w walutach obcych:

a) zobowiązanie w kwocie: 15.000 EUR, którego wartość w polskich złotych na dzień zarachowania, według kursu: 4,4210 zł/EUR, wynosiła: 66.315,00 zł,

b) należność w kwocie: 12.000 EUR, której wartość w polskich złotych na dzień zarachowania, według kursu: 4,4160 zł/EUR, wynosiła: 52.992 zł.

2. Średni kurs NBP obowiązujący na 31 grudnia 2020 r. wynosił: 4,6148 zł/EUR. 
3. W styczniu 2021 r. w spółce wystąpiły następujące operacje:

a) 5 stycznia uregulowano zobowiązanie w kwocie: 15.000 EUR, wyceniając rozchód po kursie średnim NBP z dnia poprzedniego, który wynosił: 4,5485 zł/EUR, co stanowiło równowartość 68.227,50 zł,

b) 12 stycznia wpłynęła należność od kontrahenta zagranicznego w kwocie: 12.000 EUR; kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień wpływu wynosił: 4,5325 zł/EUR, co stanowiło równowartość 54.390 zł.

4. Różnice kursowe z wyceny bilansowej spółka stornuje pod datą pierwszego dnia następnego roku obrotowego.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

A. Zapisy w księgach 2020 r.

B. Zapisy w księgach 2021 r.

Przykład

I. Założenia:

Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy czym spółka naliczone na dzień bilansowy różnice kursowe stornuje dopiero w dniu uregulowania danej należności lub zobowiązania, z równoczesnym określeniem i wprowadzeniem do ksiąg różnic kursowych ustalonych za okres od dnia powstania rozrachunku do dnia jego uregulowania.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

A. Zapisy w księgach 2020 r.

B. Zapisy w księgach 2021 r.

Przykład

I. Założenia:

Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy czym spółka różnice kursowe z wyceny bilansowej pozostawia w księgach rachunkowych i ewidencjonuje wyłącznie zrealizowane różnice kursowe ustalone od początku roku do dnia regulacji rozrachunków.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

A. Zapisy w księgach 2020 r.

B. Zapisy w księgach 2021 r.