Koszty i przychody związane ze złomowaniem wyrobów

Zajmujemy się produkcją metalowych elementów. Wyroby przyjęte do magazynu, nienadające się do sprzedaży, oddajemy do skupu złomu. W jaki sposób zaksięgować złomowanie wyrobów gotowych i uzyskany z tego złomowania przychód? Ewidencję kosztów prowadzimy na kontach zespołu 4 i 5.

1. Likwidacja wyrobów gotowych w związku z ich złomowaniem

Zapasy – w tym wyroby gotowe – które nieodwracalnie utraciły możliwość ich zbycia, nie spełniają kryteriów wymaganych dla aktywów jednostki w znaczeniu określonym w art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy o rachunkowości. Nie przyniosą bowiem w przyszłości wpływu do jednostki przewidywanych korzyści ekonomicznych. Takie zapasy należy wyksięgować z ewidencji bilansowej, odnosząc ich wartość zazwyczaj w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych (konto 76-1).
Co istotne, jeśli ewidencję wyrobów gotowych jednostka prowadzi w cenach różniących się od kosztu ich wytworzenia, konieczne będzie również wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na wyroby przekazane do złomowania.

W momencie przekazania wyrobów gotowych do złomowania należy je wyksięgować z ewidencji bilansowej, zapisem:

1) wartość wyrobów w cenach ewidencyjnych:

– Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",

2) wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych (przypadających na wyroby przekazane do złomowania):

– Wn/Ma konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów",

3) wartość wyrobów według kosztu wytworzenia:

– Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".

Jeżeli jednostka prowadzi ewidencję i rozliczenie kosztów na kontach rodzajowych zespołu 4 i równocześnie w układzie funkcjonalnym na kontach zespołu 5 oraz sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, to księgowanie operacji związanej z likwidacją (złomowaniem) wyrobów gotowych, które utraciły swoją przydatność gospodarczą i nie nadają się do użytku czy sprzedaży, powinno nastąpić z zastosowaniem kont 79-0 i 79-1. Ewidencja księgowa tego zdarzenia może wówczas przebiegać zapisem:

1) wartość złomowanych produktów gotowych:

– Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
– Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",

2) uznanie magazynu wartością likwidowanych produktów gotowych:

– Wn konto 79-1 "Koszt obrotów wewnętrznych",
– Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty".

Równolegle powinno nastąpić rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych, zapisem: Wn/Ma konto 62, Ma/Wn konto 79-1 oraz Wn/Ma konto 79-0, Ma/Wn konto 76-1.

Należy także pamiętać, iż w momencie złomowania wyrobów gotowych następuje ich fizyczna likwidacja, którą wskazane jest udokumentować, np. protokołem likwidacji. Protokół taki sporządzany jest w dniu dokonania likwidacji, a podstawą jego sporządzenia jest wniosek komisji likwidacyjnej oraz decyzja kierownika jednostki. W przypadku złomowania wyrobów, dodatkowym dokumentem potwierdzającym ich likwidację może być dokument wystawiony przez firmę przyjmującą złom.

Przykład

Złomowanie wyrobów w jednostce sporządzającej kalkulacyjny
rachunek zysków i strat

I. Założenia:

Spółka przekazała do złomowania wyroby gotowe, których wartość według cen ewidencyjnych wynosiła: 1.620 zł. Koszt wytworzenia tych wyrobów wynosił: 1.450 zł.
Likwidacja (złomowanie) wyrobów nastąpiła na skutek zdarzeń związanych z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności.
Ewidencję kosztów spółka prowadzi na kontach zespołu 4 i 5, a rachunek zysków i strat sporządza w wersji kalkulacyjnej.

II. Dekretacja:

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. Wyksięgowanie wyrobów gotowych z ewidencji bilansowej na podstawie protokołu z przekazania wyrobów do złomowania:
a) wartość wyrobów w cenach ewidencyjnych	1.620 zł		60
b) odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów: 1.620 zł – 1.450 zł =	170 zł	62
c) wartość wyrobów według kosztu wytworzenia	1.450 zł	76-1

III. Księgowania:

Koszty i przychody związane ze złomowaniem wyrobów

Przykład

Złomowanie wyrobów w jednostce sporządzającej porównawczy
rachunek zysków i strat

I. Założenia:

Założenia analogiczne jak w przykładzie powyżej, przy czym rachunek zysków i strat spółka sporządza w wersji porównawczej.

II. Dekretacja:

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. Wyksięgowanie wyrobów gotowych z ewidencji bilansowej na podstawie protokołu z przekazania wyrobów do złomowania:
a) wartość wyrobów według cen ewidencyjnych	1.620 zł	76-1	79-0
oraz równolegle	1.620 zł	79-1	60
b) odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów: 1.620 zł – 1.450 zł =	170 zł	62	79-1
oraz równolegle	170 zł	79-0	76-1

III. Księgowania:

2. Przychód ze złomowania wyrobów gotowych

Oddając wyroby gotowe do skupu złomu, jednostka uzyskuje pieniądze z ich odsprzedaży. Otrzymane z tego tytułu kwoty stanowią przychód, który w księgach rachunkowych ewidencjonowany jest według zasad ogólnych. W przypadku pytającej jednostki, przychody związane ze sprzedażą wyrobów gotowych na złom, jako przychody pośrednio związane z działalnością operacyjną jednostki, wskazane jest odnieść na dobro pozostałych przychodów operacyjnych (zob. art. 3 ust. 1 pkt 32ustawy o rachunkowości), zapisem:

– Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
– Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Należy przy tym pamiętać, iż w sytuacji sprzedaży towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, ustawodawca przewidział szczególne zasady rozliczania VAT należnego od tej czynności. Polegają one na przeniesieniu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy takiego towaru ze sprzedawcy na nabywcę. Mechanizm ten ma zastosowanie w przypadku, gdy dokonującym dostawy jest podatnik VAT czynny, dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, a nabywcą jest podatnik VAT (niekoniecznie czynny). Dostawca potwierdza wówczas sprzedaż fakturą, w której nie wykazuje podatku należnego – powinien natomiast zamieścić na niej dodatkową adnotację "odwrotne obciążenie". W pozostałych przypadkach sprzedający wystawia fakturę na ogólnych zasadach.

Na temat rozliczania VAT w ramach tzw. odwrotnego obciążenia można przeczytać m.in. w Biuletynie Informacyjnym nr 9 z 2015 r. na str. 24–26

Przykład

I. Założenia:

Jednostka oddała nienadające się do sprzedaży wyroby gotowe do skupu złomu, uzyskując z ich odsprzedaży kwotę: 900 zł. Sprzedaż złomu nie stanowi podstawowej działalności gospodarczej jednostki. Sprzedaż tę udokumentowano fakturą z oznaczeniem "odwrotne obciążenie".

II. Dekretacja:

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. FS – faktura sprzedaży złomu	900 zł	20	76-0
2. WB – wpływ należności z tytułu sprzedaży złomu	900 zł	13-0	20